Wat doet stress bij honden?

Wat doet stress met het lichaam en de hersenen van een hond?

Bij stress komt een reeks fysiologische reacties op gang, aangestuurd door de hypothalamus-hypofyse-bijnieras (HPA-as). Wanneer een hond stress ervaart, produceert het lichaam cortisol, het belangrijkste stresshormoon, samen met adrenaline en noradrenaline. Dit gebeurt als volgt:

1. Adrenaline en noradrenaline: Deze hormonen komen direct vrij en veroorzaken een 'vecht- of vluchtreactie'. De hartslag en ademhaling versnellen, de bloeddruk stijgt, en de spieren spannen zich aan. Dit helpt de hond om snel te reageren in een bedreigende situatie.

2. Cortisol: Cortisol komt iets later vrij en zorgt ervoor dat de energievoorziening in het lichaam verhoogd blijft, door vetten en glucose vrij te maken. Dit helpt de hond om de stressvolle situatie aan te kunnen. Daarnaast beïnvloedt cortisol het immuunsysteem, de spijsvertering en de slaap-waakcyclus.

In de hersenen zorgt langdurige blootstelling aan cortisol ervoor dat bepaalde hersengebieden, zoals de hippocampus (belangrijk voor het geheugen), minder effectief werken, terwijl andere gebieden, zoals de amygdala (betrokken bij emotionele reacties), juist overactief kunnen worden.

Hoe lang zijn stresshormonen aanwezig in het lichaam?

Hoe lang stresshormonen in het lichaam blijven, hangt af van de intensiteit van de stress en de individuele hond:

• Acute stress: Bij kortdurende stress (zoals schrikreacties) verdwijnen adrenaline en noradrenaline vaak binnen enkele minuten. Cortisol kan echter langer blijven, tot wel enkele uren na de stressor.

• Chronische stress: Bij langdurige of herhaalde stress kunnen cortisolniveaus weken tot maanden verhoogd blijven, afhankelijk van de ernst van de stress en de mate waarin de hond stressoren blijft ervaren. Dit verhoogde cortisolniveau kan resulteren in aanhoudende gedrags- en gezondheidsproblemen.

Verschil tussen acute en chronische stress

• Acute stress is kort en tijdelijk en treedt op als reactie op een directe dreiging of verandering. Een voorbeeld is een harde knal of een ontmoeting met een onbekende hond. Zodra de situatie voorbij is, kalmeert de hond en keert de hormonale balans terug naar normaal.

• Chronische stress ontstaat wanneer de hond voortdurend of herhaaldelijk wordt blootgesteld aan stressoren zonder voldoende herstelmomenten. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij honden die langdurig in een stressvolle omgeving leven (zoals drukke huishoudens, kennels, of veelvuldige confrontaties met andere honden).

Hoe herken je chronische stress bij honden?

Chronische stress herken je aan zowel fysieke als gedragsmatige symptomen. Honden met chronische stress kunnen het volgende vertonen:

1. Fysieke symptomen:

   • Verhoogde spierspanning: Vooral in de nek en rug.
   • Gebrek aan eetlust: Of juist meer eten dan normaal.
   • Verhoogde kans op gezondheidsproblemen: Zoals maag-darmklachten, huidaandoeningen, en een verminderde immuniteit.
   • Veranderde slaapgewoontes: Zoals moeilijk inslapen of regelmatig wakker worden.

2. Gedragsveranderingen:

   • Aanhoudende waakzaamheid of rusteloosheid: De hond lijkt voortdurend alert en snel geprikkeld.
   • Vermijdingsgedrag: Trekken zich vaker terug of vermijden interacties.
   • Agressie of prikkelbaarheid: Vaak is de hond minder tolerant tegenover andere honden of mensen.
   • Compulsief gedrag: Zoals overmatig likken, kauwen op zichzelf of obsessief rondlopen.

3. Subtielere signalen:

   • Gespannen lichaamshouding en oor- en staartstand die duiden op spanning.
   • Kalmeringssignalen zoals frequent gapen, likken over de neus, en wegkijken.

Als gedragsdeskundige kun je honden helpen door hun omgeving aan te passen, regelmatige rust- en herstelmomenten in te bouwen, en te werken aan technieken zoals stressreductietrainingen. Chronische stress vraagt vaak om een plan dat in samenwerking met de eigenaren wordt uitgevoerd om een blijvende verbetering te bereiken.
Merk jij dat jullie hond veel last heeft van stress? En wil je graag weten waar dit vandaan komt? Neem dan eens contact op, dan gaan we samen aan de slag en op zoek naar de daadwerkelijke oorzaak van de stress.