Wat is dominantie?

De definitie van dominantie bij honden, en de inzichten over roedelgedrag en de zogenaamde "alpha", zijn de afgelopen jaren aanzienlijk geëvolueerd dankzij wetenschappelijk onderzoek. Veel eerdere aannames blijken inmiddels achterhaald. Laten we deze onderwerpen verduidelijken:

Wat is dominantie bij honden?

Dominantie wordt in de moderne gedragswetenschap gezien als een relatie-specifiek concept. Dit betekent dat dominantie alleen relevant is in een specifieke context tussen twee of meer individuen. Het heeft betrekking op wie voorrang krijgt in toegang tot bepaalde middelen, zoals voedsel, speeltjes, of een comfortabele plek.

• Geen vaste eigenschap: Een hond is niet "dominant" in alle situaties. Een hond kan bijvoorbeeld dominantie tonen over een andere hond bij eten, maar onderdanig gedrag vertonen bij toegang tot een slaapplek.
• Situatie-afhankelijk: Het draait niet om constante controle of agressie, maar eerder om een praktische oplossing voor conflicten binnen een sociale groep.

Achterhaald roedelgedrag en de alpha-theorie

De "alpha-theorie" en veel misverstanden over hondenroedels zijn gebaseerd op oude studies van wolven in gevangenschap (vooral van de Zwitserse bioloog Rudolf Schenkel in de jaren 1940). Hier zijn belangrijke punten over waarom deze theorie achterhaald is:

1. Wolven in gevangenschap gedragen zich anders dan in het wild:

   • Schenkels onderzoek was gebaseerd op niet-verwante wolven die gedwongen samenleefden in een kleine ruimte. Dit creëerde kunstmatige conflicten en hiërarchieën die niet representatief zijn voor natuurlijke groepen.
   • In het wild leven wolven meestal in familiegroepen, met een ouderpaar dat de "leiding" heeft op basis van ervaring en samenwerking, niet dominantie door agressie.

2. Overdracht op honden is misleidend:

   • Honden zijn gedomesticeerde dieren en vertonen ander gedrag dan wolven. Ze zijn minder afhankelijk van een strikt hiërarchisch systeem en meer gericht op samenwerking met mensen.
   • Gedrag bij honden wordt sterker beïnvloed door opvoeding, socialisatie, en omgeving dan door een ingeboren roedelstructuur.

3. "Alpha"-concept bij honden is onjuist:

   • Het idee dat een eigenaar "de alpha" moet zijn, leidt vaak tot straffen of dominante houdingen die angst of stress bij honden veroorzaken. Moderne training richt zich op wederzijds respect, communicatie en positieve versterking.

Moderne inzichten in hondengedrag

• Samenwerking boven hiërarchie: Honden navigeren hun sociale relaties via signalen, wederzijds begrip, en contextafhankelijk gedrag, niet via constante dominantie.
• Conflictvermijding: Honden hebben vaak gedragingen ontwikkeld om conflicten te vermijden, zoals kalmerende signalen (gapen, wegkijken, of likken).
• Positieve versterking werkt beter: In plaats van een hond te dwingen tot gehoorzaamheid, is het effectiever om gewenst gedrag te belonen en een band op te bouwen gebaseerd op vertrouwen.

Conclusie

Dominantie is géén vaste eigenschap van een hond en het idee van een "alpha" of een strikte roedelhiërarchie is achterhaald. Honden vormen geen strakke roedels zoals wolven en functioneren eerder via flexibele sociale interacties. Een respectvolle en op samenwerking gebaseerde benadering is de sleutel tot een goede relatie met je hond.